W XIX w. jednak znowu zaczęła się podnosić. W latach 1854–1855 Krym stał się polem walki między Rosją a mocarstwami sprzymierzonymi w wojnie krymskiej. Kolonizacja rosyjska szła opornie – nie udała się za czasów Katarzyny II, w związku z surowymi warunkami życia. W XIX wieku zaczęli osiedlać się na Krymie również Ukraińcy. Narodziny imperium. Początki hiszpańskiej kolonizacji Ameryki Północnej sięgają 1492 r., kiedy to Krzysztof Kolumb dociera do wyspy Santo Domingo i wiążą się z poszukiwaniem drogi do Indii. Dzięki traktatowi z Tordesillas 1494 Hiszpania uzyskała prawie na wyłączność prawo osiedlania się i eksploracji całej Ameryki Północnej. Często przenosili się tam prześladowani na kontynencie purytanie, pragnąc odnaleźć spokój w tzw. "Nowej Anglii". Na początku wieku XVII swoje kolonie posiadali również Holendrzy. To oni w 1614 roku założyli Nowy Amsterdam na wyspie Manhattan. Po półwieczu przeszedł w ręce Brytyjczyków i zastał przemianowany na Nowy Jork. Wojny w XVII wieku - przywódcy walk w XVI/XVII wieku - Kolonializm w XIX wieku - Kolonializm w XIX wieku. - POJĘCIA- Rzeczpospolita w XVII wieku XIX wieku bloków polityczno- - militarnych. Reasumując: sytuacja polityczna pod koniec XIX w. uległa gwałtownemu zaostrzeniu. Wynikało to głównie z rywalizacji pomiędzy mocarstwami, na co miał wpływ gwałtowny rozwój gospodarczy, powstanie nowoczesnego przemysłu, znaczące wynalazki, ułatwienia komunikacyjne, natężenie ekspansji Mapa: Kolonizacja ziem polskich w XIII‑XIV wieku. Na mapie zaznaczono: - granice państw pod koniec XIV wieku; - granice Polski w 1138 roku; - obszary objęte kolonizację niemiecką w XIII wieku; - obszary objęte kolonizację niemiecką w XIV wieku; - kierunki napływu ludności niemieckiej. - miasta lokowane w latach 1211‑1250: Kołobrzeg . Obraz: Udostępnianie slajdów Od XVII do XX wieku Francja była krajem, w którym liczne kolonie na całym świecie. Chociaż francuski kraj miał kolonie na prawie każdym kontynencie, najważniejsze z nich to te, które miał w Afryce w XIX i XX wieku. Aby dowiedzieć się o tej ważnej fazie kolonializmu dzisiaj w tej lekcji od PROFESORA, porozmawiamy o Kolonie francuskie w Afryce: XIX wiek i współczesność. Aby zrozumieć francuskie kolonie, musimy najpierw zrozumieć jakie są kolonie i jacy byli w tamtym czasie, ponieważ termin ten bardzo się zmienia w zależności od tego, czy odnosimy się do obecnej kolonii, czy do starej. Musimy też zrozumieć, co mamy na myśli, gdy mówimy o kolonializmie, ponieważ jeśli nie zrozumiemy, czym jest ten system, będzie nam trudniej wyjaśnić przyczynę ekspansji francuskiej. Kolonie są termin polityczny i gospodarczy które stosuje się do populacji, która jest pod rządami innego kraju, państwo rządzące kolonią nazywa się metropolią. Znaczna część Ameryki i Afryki oraz część Azji to kolonie krajów europejskich, które są Francja jeden z krajów, które więcej posiadłości pojawiło się między XIX a XX wiekiem. Obecnie nadal istnieją kolonie, ale ich charakterystyka bardzo różni się od kolonii XIX wieku, niektóre z ich największych różnice są następujące: W obecnych koloniach obywatele kolonii i metropolii posiadają równouprawnienie, podczas gdy w klasycznych koloniach miejscowa ludność nie miała takich samych praw. Polityka nowych kolonii pozwala na promowanie ruchy niepodległościowe, podczas gdy w klasycznych koloniach wiele aspektów politycznych jest wykluczonych, zwłaszcza tych związanych z niepodległością. Systemy zostały narzucone w koloniach klasycznych, natomiast w nowych ma to większe autonomia. Z drugiej strony jest kolonializm, który jest system ekonomiczny w którym obce państwo eksploatuje kolonię. Kolonializm polega na zawłaszczaniu zasobów terytorium, a tym samym na dążeniu do wzrostu potęgi ekonomicznej metropolii ze szkodą dla kolonii. Trochę przyczyny kolonializmu są następujące: Przyczyny ekonomiczne: Surowce były używane mniej, a praca była znacznie tańsza. Przyczyny polityczne: Jak na przykład poszukiwanie wyglądu wielkiej potęgi międzynarodowej lub nacjonalizmu. Przyczyny demograficzne: W latach kolonizacji przyrost naturalny zwiększył się, a istnienie kolonii umożliwiło emigrację na te mniej zamieszkałe tereny. Obraz: Nauki społeczne Początek drugiego francuskiego imperium kolonialnego, czyli tego, które zajmuje XIX i XX wiek, ma miejsce w 1830 z inwazją Francji na Algierię. Podbój Algierii trwał 17 lat i został nazwany departamentem Francji. Algieria była kolonią francuską od 1830 do 1932 roku, będąc kolonią, która najdłużej pozostawała pod francuską kontrolą. Francja rozpoczęła a ekspansja na większą część kontynentu afrykańskiego, dążąc do osiągnięcia wielkiej pozycji władzy, ponieważ jego wpływy zostały zmniejszone w ostatnich latach. W 1881 r. Francja ustanowiła protektorat w Tunezji, i stopniowo rozprzestrzenił się na wiele terytoriów w całej Afryce (Senegal, Mauretania, Gwinea, Mali, Republika Konga, Czad, Niger, Benin i Wybrzeże Kości Słoniowej). Dzięki temu Francja zajęła dużą część Afryki Północnej, Środkowej i Zachodniej. Nieco później, w 1884 roku, Francja i Wielka Brytania zwołali spotkanie w Berlinie, nazwali Konferencja Berlińska, aby zająć się kwestiami związanymi z kolonializmem w Afryce i które zasadniczo opierały się na rozmieszczeniu Afryki wśród krajów europejskich. Podział był takiego kalibru, że uciekły tylko dwa kraje, Etiopia i Liberia, choć ta ostatnia dzięki ochronie Stanów Zjednoczonych. Podział Afryki spowodował, że Francja zajęła znaczną część kontynentu, prawdopodobnie będąc największym zyskiem z konferencji. Kraje afrykańskie, które miała Francja po spotkaniu są następujące: Algieria Tunezja Maroko Mauretania Senegal Mali Gwinea Kamerun Wybrzeże Kości Słoniowej Niger Burkina Faso Benin Gabon Kongo Republika Środkowoafrykańska Czad Madagaskar Należy zauważyć, że kilka z tych krajów przystąpiło do federacji, z których najważniejsze to tak zwana „francuska Afryka Zachodnia” i „Francuska Afryka Równikowa”, pierwsza utworzona przez francuskie kolonie Afryki Zachodniej, a druga przez kraje centrum kontynent. Zdjęcie: Centrum prasowe Aby zakończyć tę lekcję o francuskich koloniach w Afryce w XIX wieku i dziś, musimy porozmawiać o kilku koloniach, które Francja nadal posiada. Z biegiem lat Francia traciła zdecydowaną większość kolonii jakie miała na całym świecie, będąc bardzo licznymi niepodległościami, które miały miejsce w XX wieku. I dlatego obecnie mają tylko kilka kolonii. Według Komitetu ds. Dekolonizacji ONZ istnieje: obecnie 18 kolonii, z których dwa są francuskie. Te dwie kolonie są Nowa Kaledonia i Polinezja Francuska, będąc pierwszym z nich w rozmowach o uniezależnienie się od Francji. viewer W XIX wieku rozpoczęła się kolejna rywalizacja mocarstw o tereny zamorskie, w wyniku której powstały imperia kolonialne Wielkiej Brytanii, Francji i Niemiec. Swoje wpływy rozszerzyło też kilka innych państw. Wielka Brytania Przyczyny: – chęć odbudowy imperium kolonialnego po utracie 13 kolonii w Ameryce Północnej – szukanie nowych rynków (działalność Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej) – poszukiwanie nowej lokalizacji dla kolonii karnej Kierunki i zasięg: 1) przyznane przez kongres wiedeński: Malta, Mauritius, Trynidad i Tobago, Gujana 2) przeniesienie uwagi na Azję, Pacyfik i Afrykę: – Australia (kolonia karna, a także eksporter wełny i złota – Melbourne najbogatszym miastem świata dzięki kopalniom złota) – Nowa Zelandia (traktat z wodzami Maorysów – pretekst do przejęcia władzy) – Indie (po przejęciu rządów od Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej – „perła w brytyjskiej koronie”, królowa Wiktoria cesarzową Indii) – Afryka południowa – wypieranie osadników holenderskich zw. Burami na północ, potem wojny z republikami burskimi i tubylcami) – Afryka środkowa – „wyścig o Afrykę” (rywalizacja z Francją, Belgią i Portugalią o dorzecze rzeki Kongo), utworzenie kolonii Rodezja – Sudan – interwencja zbrojna przeciw mahdystom zakończona zajęciem kraju 3) ponadto walka o wpływy bez przejmowania terytoriów: – wpływy handlowe w Chinach i Argentynie – rywalizacja z Rosją o wpływy w Azji środkowej (pomoc dla Turcji w wojnie krymskiej, inwazja na Afganistan) 1815-1914 „stulecie Wielkiej Brytanii” (panowanie na morzach, hegemonia w świecie, a zarazem „splendid isolation” – ang. ‘wspaniała izolacja’; imperium brytyjskie obejmowało 1/4 lądów i 1/4 ludności świata) Francja Przyczyny: – chęć odbudowy i powiększenia francuskiego imperium kolonialnego – wyrównanie strat w Europie po przegranej wojnie z Prusami (1870-71) Kierunki i zasięg: 1) Azja – protektorat nad Kambodżą, podbój Indochin (obecny Wietnam i Laos) 2) Afryka: – podbój Algierii – Fr. Afryka Zachodnia i Środkowa (obecnie Tunezja, Mauretania, Benin, Czad, Gwinea, Kongo, Mali, Niger, Senegal, Republika Środkowoafrykańska, Wybrzeże Kości Słoniowej) – niewielkie tereny w Afryce Wschodniej (Somali) Niemcy Przyczyny: – poszukiwanie rynków zbytu dla gospodarki rozwijającej się po zjednoczeniu – nacjonalizm (działalność Ligi Pangermańskiej – ponad 20 tys. członków na całym świecie, w tym wielcy niemieccy przemysłowcy) – chęć dołączenia do grona mocarstw („Weltpolitik” – niem. ‘polityka światowa’) – rywalizacja z Wielką Brytanią i Francją (posiadaczami większości kolonii) Kierunki i zasięg: 1) Daleki Wschód – wieczysta dzierżawa terenów w Chinach 2) Oceania (Samoa, Nowa Gwinea, W. Salomona, Mariany, W. Marshalla, Nauru) 3) Afryka (Niem. Afryka Południowo-Zachodnia i Wschodnia, Togoland, Kamerun) 4) próby uzyskania wpływów w Maroku, koncesja na budowę kolei w Turcji Po I wojnie światowej kolonie niemieckie były okupowane, a następnie podzielone jako tzw. terytoria mandatowe między Wielką Brytanię, Francję, Belgię, Japonię i Portugalię. Pojedyncze kolonie miały także Belgia, Portugalia, Hiszpania, Holandia i Włochy. Inne mocarstwa nie uczestniczyły w wyścigu o kolonie, ale też zwiększały wpływy: Rosja: – przyłączanie terenów w Azji (Turkiestan, Kraj Nadmorski, Kaukaz, Afganistan) – usprawnienie zarządzania Syberią i wykorzystanie jej jako miejsca zsyłki – 1867 sprzedaż Alaski Stanom Zjednoczonym – rezygnacja z posiadłości poza Eurazją Stany Zjednoczone: – 1823 „doktryna Monroe” (USA nie miesza się w sprawy Europy i wzajemnie) – 1830 utworzenie Liberii (najstarszej republiki w Afryce, założonej dla wyzwolonych amerykańskich niewolników według wzorów ustrojowych USA) – dążenie do opanowania Ameryki Środkowej, w tym Kanału Panamskiego – wywoływanie lokalnych powstań i przejmowanie kontroli nad gospodarką pod nowymi rządami (Kuba, Filipiny, Panama) – „dyplomacja dolarowa” – finansowe uzależnianie lokalnych władz 1853 ponowne otwarcie Japonii na kontakty cudzoziemcami – epoka Meiji, czyli „japońskie oświecenie”: zniesienie feudalizmu, upowszechnienie oświaty, likwidacja dawnych tradycji, reforma państwa Pozytywne i negatywne skutki polityki kolonialnej (z perspektywy obu stron) Skutki dla krajów kolonialnych: – wzrost znaczenia państw kolonialnych (budowa „drugich imperiów kolonialnych” przez Wielką Brytanię i Francję, dołączenie Niemiec do grona mocarstw) – włączenie do kultury europejskiej elementów kolonialnych – ułatwienie handlu (1869 budowa Kanału Sueskiego – połączenie Morza Śródziemnego z Oceanem Indyjskim przez Morze Czerwone, pod kontrolą brytyjsko-francuską) – kolejne odkrycia geograficzne (eksploracja głębi lądów) – rozwój techniki komunikacyjnej (statki, telegraf) – eksploatacja kolonii – surowce ( złoto i miedź), siła robocza, rynek zbytu – marginalizacja Hiszpanii (utrata Kuby i Filipin) – upowszechnienie poglądu o wyższości białego człowieka (protekcjonalny stosunek do ludności tubylczej, teorie rasistowskie) – konflikty kolonialne: brytyjsko-francuski o Faszodę (1898; skrzyżowanie planowanych linii kolejowych), francusko-niemiecki o Maroko (1905-11) Skutki dla krajów skolonizowanych: – upowszechnienie kultury europejskiej i religii chrześcijańskiej – zastosowanie osiągnięć techniki i nauki (użycie wynalazków, szpitale przy misjach) – początki administracji i oświaty w kolonialnych na wzór europejski – 1833-34 zniesienie niewolnictwa w imperium brytyjskim (wcześniej zakaz handlu ludźmi) – likwidacja niektórych zwyczajów (np. sati – palenie wdów w Indiach) – utrata niezależności (jedynymi niepodległymi krajami w Afryce były Liberia i Abisynia) – autonomia „białych kolonii” – Kanada, Australia, Nowa Zelandia (status dominium: samodzielnego terytorium bez własnej polityki zagranicznej, którego głową jest władca Wielkiej Brytanii) – stagnacja gospodarki (z powodu wywozu surowców i braku własnego przemysłu) – krwawe tłumienie przez Europejczyków konfliktów z lokalną ludnością (konflikt o kontrolę nad Kanałem Sueskim w Egipcie, powstanie mahdystów w Sudanie, powstanie sipajów w Indiach, wojna burska w Afryce południowej) – nienawiść do Europejczyków w Chinach (powstanie bokserów stłumione siłą przez koalicję 8 mocarstw: Austro-Węgier, Francji, Japonii, Niemiec, Rosji, USA, Wielkiej Brytanii i Włoch) [podstawa programowa gimnazjum – Wakacje tuż za rogiem, więc Skarpa Bytom startuje z zapisami na Letnie Półkolonie na Skarpie dla dzieci w wieku 7-15 lat. Wśród atrakcji obejmujących 10 godzin zajęć dziennie znajdą się wspinaczka i inne zajęcia sportowe, gry i zabawy kreatywne, zajęcia plastyczne, a także warsztaty ekologiczne i taneczne z aktorami. Półkolonie Letnie na Skarpie to aż 10 godzin dziennie zajęć sportowych, kulturalnych i ogólnorozwojowych w grupach 15-osobowych pod okiem wykwalifikowanych instruktorów i wychowawców. W codziennym harmonogramie zajęć główną atrakcją będzie wspinaczka w największym centrum wspinaczkowym w Polsce - w Skarpie Bytom. Do dyspozycji uczestników będzie Gryfne Wspinanie - wydzielona strefa przeznaczona tylko dla dzieci, boulderownie dla najmłodszych oraz duża ściana wspinaczkowa. Oprócz wspinaczki dla uczestników półkolonii przewidziane są również inne gry i zabawy zarówno na świeżym powietrzu, jak i pod dachem. Wśród nich znajdą się podchody, zawody sportowe i piłka nożna. Zajęcia będą odbywać się też w strefie zewnętrznej z torami przeszkód, OCR, strefą parkour oraz rolkowiskiem. Organizatorzy przygotowali także coś dla małych artystów. Na każdym turnusie odbędą się warsztaty plastyczne i taneczne z aktorami z zaprzyjaźnionego Teatru Rozbark oraz zajęcia z pszczelarzem kształtujące szacunek i miłość do przyrody, podczas których dzieci będą mogły tworzyć ekologiczne świece. Cena, 790 zł za turnus zawiera pełne wyżywienie i zajęcia od poniedziałku do piątku w godz. 7:30-17:30. Przy wyborze kilku turnusów półkolonii dla dziecka, cena jest ustalana indywidualnie. Szczegółowe informacje dostępne są w wydarzeniu na Facebooku - LINK TURNUSY: - cena: 690 zł Urząd Miejski w Bytomiu, Przyczyny ekspansji kolonialnej Państwa Europy zachodniej w drugiej połowie XIX wieku, skupiły swą politykę na ekspansji kolonialnej. Działo się tak dlatego, że obszar Europy był już w tym czasie podzielony między kilka głównych mocarstw. Żadne z nich nie dążyło do konfrontacji, gdyż skupiano swą ekspansję na terenach pozaeuropejskich. Kolejną przyczyną ekspansji kolonialnej państw europejskich była konieczność zdobycia surowców naturalnych oraz rynków zbytu dla swych towarów. Ważną rolę odgrywała także idea posłannictwa białego człowieka, zgodnie z którą uważano, że Europejczycy powinni skolonizować cały świat i wprowadzić na nim europejski model kultury. Niekiedy kolonizacja odbywała się na drodze militarnego podboju, a czasami poprzez zdobycie gospodarczej dominacji na danym terytorium. Duże znaczenie miał tu kolonizowany region świata, gdyż inne metody stosowano wobec prymitywnej Afryki a inne wobec lepiej rozwiniętej Azji.. Poza mocarstwami europejskimi także Stany Zjednoczone i Japonia rozpoczęły w tym czasie ekspansję kolonialną. Jednak z drugiej strony patrząc, wiek XIX był też początkiem procesu dekolonizacji. W pierwszej połowie tego wieku Hiszpania i Portugalia utraciły większość ziem ze swych potężnych imperiów kolonialnych. Stało się tak z powodu niepodległościowych rewolucji w Ameryce Południowej. Kolonizacja brytyjska W XIX wieku ekspansja brytyjska była skupiona na terenach Azji i Afryki. Jednym z najważniejszych celów polityki Wielkiej Brytanii stało się zdobycie kontroli nad bardzo bogatymi terenami Chin. Było to co prawda niezależne państwo, z tradycją państwową sięgającą kilku tysięcy lat, jednak w XIX wieku Chiny były państwem zdecydowanie zacofanym w stosunku do Europy. Wydarzeniem decydującym o losach XIX-wiecznego „Państwa Środka” była tzw. wojna opiumowa. Wybuchła ona po tym jak cesarz Tag-Kuang zakazał importu tego narkotyku. Sprowokowało to Brytyjczyków, którzy na handlu opium zarabiali bardzo duże pieniądze. Rząd brytyjski postanowił więc zainterweniować. Wojna trwała od 1839 do 1842 roku. Zakończył ją układ w Nankinie, zgodnie z którym Wielka Brytania otrzymała Hong-Kong oraz duże udogodnienia w handlu z Chinami. W latach pięćdziesiątych w Chinach z powodu niezadowolenia z decyzji nankińskich wybuchło powstanie tajpingów, które jeszcze bardziej osłabiło państwo. Pod koniec XIX wieku doprowadziło to do podziału formalnie suwerennych Chin na strefy wpływów kontrolowane przez mocarstwa europejskie i Japonię. Kolejnym terenem azjatyckim pod kontrolą brytyjską były Indie. W 1851 roku wybuchło powstanie Sipajów (żołnierzy hinduskich w służbie brytyjskiej). Zostało ono stłumione przez wojska Wielkiej Brytanii w 1858 roku. W wyniku tego odebrano Kompanii Wschodnioindyjskiej władzę nad Indiami. Powołano tam wicekróla, który rządził większością Indii. Na pozostałych terenach panowali zależni od Brytyjczyków radżowie. Wielka Brytania kontynuowała także swoje podboje kolonialne na kontynencie afrykańskim. Po tym jak w 1869 roku uruchomiono kanał sueski, Brytyjczycy przejęli kontrolę nad Egiptem. W latach 1881-1885 wybuchło z tego powodu w Sudanie antybrytyjskie muzułmańskie powstanie Mahdiego. Z kolei na południu Afryki Wielka Brytania postanowiła przejąć kontrolę nad Oranią i Transwalem, czyli afrykanerskimi państwami stworzonymi przez holenderskich osadników (osadnicy zwani byli Burami). Konflikt nazywany został wojną burską i trwał w latach 1899-1902. Zakończył się zwycięstwem Brytyjczyków i utworzeniem Unii Południowej Afryki (dzisiaj RPA), która została brytyjskim dominium. Poza podbojami w Afryce Północnej, Brytyjscy podróżnicy spenetrowali prawie całą Afrykę środkową. Kontrolowali w wyniku tego rozległe terytoria łącznie z dzisiejszą Nigerią. Kolonizacja francuska Francja podobnie jak Wielka Brytania, próbowała zdobyć jak największe wpływy w Chinach, co udało im się w roku 1860. Francji w tym czasie udało się także przejąć kontrolę nad Indochinami, czyli terenem dzisiejszego Wietnamu, Laosu i Kambodży. Poza tym Francuzi skolonizowali lub podporządkowali sobie całą północno-zachodnią Afrykę. Zresztą pod koniec XIX wieku ekspansja w Afryce północnej prawie doprowadziła Francję do wojny z Wielką Brytanią, gdyż ich interesy starły się na ziemiach dzisiejszego Sudanu. Jednak konfliktowi udało się zapobiec. Kolonizacja niemieckia Niemcy rozpoczęły proces kolonizacji na wielką skalę dopiero po zjednoczeniu w roku 1871. Były już w dużym stopniu opóźnione w stosunku do innych mocarstw europejskich, więc wiele terytoriów było już w tym czasie kontrolowane przez europejskich rywali Niemiec. Podobnie jak inne mocarstwa, pod koniec XIX wieku Niemcom udało się zdobyć swoją strefę wpływów w Chinach. Głównie dzięki militarnej pomocy Niemiec udało się stłumić chińskie powstanie bokserów, które wybuchło w 1900 roku. Skutkiem powstania było całkowite osłabienie Chin i w końcu upadek cesarstwa w 1911 roku. Niemcy zdobyli też kilka kolonii w południowej Afryce, między innymi tereny dzisiejszej Namibii. W 1904 roku miało tam miejsce powstanie ludów Herero, stłumione przez Niemców. Kolonizacja japońska Japonia do połowy XIX wieku była państwem znacznie odbiegającym od mocarstw europejskich pod względem gospodarczym i technologicznym. Wynikało to w dużej mierze z izolacjonistycznej polityki prowadzonej od wielu stuleci przez japońskie rządy. Jednak w 1954 roku flota USA pod dowództwem admirała Perry’ego zmusiła Japonię do otwarcia się na świat. Po tych wydarzeniach przyspieszenia nabrał proces reform Meidżi (po japońsku oświecenie). Uratowało to kraj przed uzależnieniem kolonialnym oraz wzmocniło i unowocześniło jego gospodarkę. Zniesiono przywileje samurajów, wprowadzono powszechny obowiązek edukacji oraz służby wojskowej. Wprowadzono także konstytucję i system parlamentarny. Dzięki temu nastąpił szybki rozwój gospodarczy oraz wzmocnienie armii. Dzięki unowocześnieniu przemysłu zwiększono produkcję, co spowodowało z kolei poszukiwanie nowych rynków zbytu dla japońskich towarów. Jednocześnie potrzebowano coraz więcej surowców mineralnych, których wyspiarska Japonia nie posiadała zbyt wiele. Naturalnym stało się, że Japonia zaczęła, podobnie jak państwa europejskie, dążyć do ekspansji kolonialnej. Po pokonaniu w 1905 roku Rosji, Japonii udało się sięgnąć po kolonie takie jak Korea, czy Formoza. Japończycy posiadali także swoją strefę wpływów w Chinach. Skutki XIX-wiecznej ekspansji kolonialnej W początkach XIX wieku w wyniku kolonizacji, mocarstwa Europejskie zdobyły w świecie dominującą pozycję. Jednak na początku wieku XX nie było już właściwie terenów nieskolonizowanych. Sytuacja ta musiała prowadzić do konfliktów. Z podziału kolonii najbardziej niezadowolone były Niemcy, gdyż one rozpoczęły proces kolonizacji najpóźniej i odniosły w związku z tym stosunkowo najmniejsze korzyści. Dążenia do powiększenia terytoriów kolonialnych przez Niemcy stały się więc jednym głównych powodów wybuchu I Wojny Światowej. Co to jest kolonializm? Najogólniej rzecz ujmując proces podboju ziem na wszystkich kontynentach, do którego doprowadziła ideologia, polityka i gospodarka. W jego wyniku ukształtował się nowy, kolonialny podział świata, liczne terytoria zostały podporządkowane zaledwie kilku państwom europejskim. Wpływy potęg kolonialnych, takich jak Wielka Brytania i Francja sięgały najdalszych zakątków globu. Niestety, kolonializm miał oczywiste drastyczne wręcz skutki dla wszystkich podbitych szukasz więcej informacji i ciekawostek historycznych, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o kolonializmie. Kolonializm w XIX wieku: przyczyny i strategie kolonialne, ich skutki Dlaczego w ogóle państwa, zwłaszcza europejskie zdecydowały się na kolonizowanie innych kontynentów? Przyczyny były tutaj rożnej natury: od ideologicznych poprzez nacjonalistyczne aż do stricte ekonomicznych. Inne od europejskiego kontynenty uważano za barbarzyńskie, ogarnięte ciemnotą, którym Europa powinna była przywieźć cywilizację. Czasem mieszkańcy innych lądów byli wręcz nazywani dzikimi wężami, którzy swoją pracą powinni okazywać najeźdźcom wdzięczność za ich opiekę i kierowanie przez nich ich losami. Jak określił to w roku 1883 polityk francuski Jules Ferry „rasy wyższe mają prawa w stosunku do ras niższych, mają prawa, gdyż mają obowiązki, mają obowiązek cywilizowania ras niższych” (Chwalba, s. 535). Koncepcja dzielenia ras na wyższe i niższe były zresztą wtedy popularne także wśród polityków brytyjskich. Uważano, że niższe rasy w imię rozwoju powinny udostępniać swoje dobra wyższym w imię swojego własnego późniejszego rozwoju, który dokona się właśnie dzięki rasom wyższym. Rasa biała miała podarować im trzy C: christianity, civilisation, commerce. Z kolei znany nam autor Księgi Dżungli Rudyard Kipling ukuł w tym kontekście określenie „brzemienia białego człowieka”, który powinien wziąć na siebie to brzemię i podbić zwłaszcza ludy afrykańskie dla ich własnego dobra. Na pewnym etapie posiadanie kolonii stało się dla państw kwestią nie tylko ambicji, ale i honoru. Uważano, że te z państw, które nie będą ich posiadać nie będą się liczyć na arenie międzynarodowej. W kontekście powszechnej walki o kolonie, do której dołączały kolejne państwa w tle była zarówno polityka, jak i gospodarka. Z jednej bowiem strony podbite tereny miały znaczenie ekonomiczne: stawały się znaczącym źródłem tanich surowców, nierzadko cennych (jak szlachetne kamienie i złoto), z drugiej zaś powstawanie kolonii tworzyło nowe rynki zbytu dla rodzimych towarów. Zajęte terytoria zaczynały również służyć państwom kolonialnym za bazy wojskowe, które można wykorzystać do dalszej ekspansji, jak i do konkurowania na danym obszarze z innymi państwami. Szczególnie ważne były tutaj przyczółki, takie jak Gibraltar, Malta, Suez, Singapur, Wyspy Midway i Guam. Państwa kolonialne przyjmowały różne strategie postępowania z podporządkowanymi terytoriami. Wielka Brytania z reguły nie modyfikowała lokalnych praw, chyba że uznawała je za skrajnie barbarzyńskie, jak np. kamienowanie kobiet lub utrudniające handel. Celem tego państwa było osiągnięcie jak największych korzyści, przy czym na modernizację na miejscu przeznaczano tylko tyle, ile naprawdę było niezbędne. Zdarzało się, że urzędnikami w administracji kolonialnej zostawały osoby miejscowe, tak działo się chociażby w Indiach. W pewnym zakresie szanowano czasem lokalne tradycje. Zupełnie inny model postępowania prezentowała Francja, opowiadająca się za rządami scentralizowanymi. Miejscowi mieli uczyć się języka francuskiego i przejmować kulturę francuską oraz kształtować w sobie dumę z przynależenia do imperium francuskiego. Do momentu zmiany nastrojów w tym względzie w samej Francji szła za tym także chrystianizacja zajętych terytoriów. Od strony Francji nazywano to wypełnianiem jej posłannictwa cywilizacyjnego. Również Portugalia opowiadała się za jak najsilniejszą asymilacją kulturową oraz chrystianizacją miejscowej ludności, jednakże ze względu na dysponowanie znacznie mniejszymi środkami ich kontrola nad koloniami była jednak słabsza. Kolonializm w XIX wieku: nowy kształt świata Wojny kolonialne Ważnym elementem okresu kolonializmu były toczone w tym czasie wojny. Kilka z nich wartych jest przytoczenia. Przede wszystkim należy tu wspomnieć o wojnach burskich. Burowie byli potomkami holenderskich osadników, którzy zamieszkiwali jeszcze od XVII-XVIII wieku Kraj Przylądkowy (od Przylądka Dobrej Nadziei). „Wsławili się” między innymi wojnami z Zulusami, w tym pod wodzą słynnego Czaki. Na mocy ustaleń kongresu wiedeńskiego z 1815 roku Kraj Przylądkowy znalazł się w strefie wpływów Wielkiej Brytanii. Jedną z kości niezgody pomiędzy Burami a Wielką Brytanią było zniesienie niewolnictwa przez tą drugą, chociaż generalnie Burowie chcieli zachować niezależność i niepodległość. Sprzeczne interesy doprowadziły do pierwszej wojny burskiej w latach 1880-1881. Zwyciężyli w niej Burowie, zaś dowódca brytyjski George Colley zginął. Do drugiej wojny burskiej doszło już na przełomie wieków, w latach 1899-1902. Burowie nie mieli już szans przeciwstawić się znacznie liczniejszej armii brytyjskiej i ostatecznie ulegli, zaś około 100 000 z nich zostało przez Brytyjczyków uwięzionych w miejscach, które obecnie nazwalibyśmy obozami koncentracyjnymi. Kolonializm w XIX wieku, czyli miejsca, przyczyny kolonializmu, daty oraz państwa, które miały w tym udział Innym interesującym, aczkolwiek krótkim konfliktem, również z przełomu wieków była wojna amerykańsko-hiszpańska. USA wielokrotnie oferowały Hiszpanii kwoty rzędu 100-140 mln dolarów za Kubę, ta jednak odmawiała. Dlatego wybuch powstania na tej wyspie przeciwko reżimowi hiszpańskiemu był Stanom Zjednoczonym wybitnie na rękę. Pretekstem do otwartej wojny mogła stać się eksplozja zacumowanego w Hawanie krążownika Maine (15 lutego 1898). Kongres USA 19 kwietnia upoważnił nawet prezydenta do użycia siły zbrojnej, jednakże paradoksalnie to Hiszpania pierwsza wypowiedziała wojnę, którą ostatecznie przegrała. Zakończył ją podpisany w Paryżu 10 grudnia 1898 traktat, na mocy którego Kuba uzyskała niepodległość, a Hiszpania utraciła na rzecz USA Portoryko, Guam oraz Filipiny (za 20 mln dolarów). Podział kolonialny świata pod koniec XIX wieku: terytoria Pod koniec wieku, kiedy zakończyły się wojny kolonialne oraz ostatecznie skolonizowana została Afryka ustalony został nowy podział świata, w którym prym wiodły mocarstwa kolonialne. W kontekście podziału kontynentu afrykańskiego duże znaczenie miał tutaj traktat w Londynie, który został podpisany 21 marca 1899 roku i na mocy którego ustalone zostały wpływy Wielkiej Brytanii i Francji na tym kontynencie. W roku 1900 całkowity obszar wszystkich kolonii wyniósł 72,9 mln km2, co dawało 54,9% całkowitej powierzchni lądów. Liczba ludności kolonii stanowiła 35,2% istniejącej wtedy ludności na świecie. Kolonializm - polecane pozycje książek Zdecydowanie najwięcej terenów znalazło się pod panowaniem Wielkiej Brytanii: 33 mln km2. Kolonie tego państwa znajdowały się na każdym kontynencie, co czyniło z niej państwo „niezachodzącego słońca”. W celu zagwarantowania swojego panowania Wielka Brytania rozwinęła olbrzymią flotę wojenną, której używała także jako narzędzia do wywierania nacisków gospodarczych i politycznych. Tak narodziła się tzw. dyplomacja kanonierek. Następna w kolejności mocarstw kolonialnych była wtedy Francja, której imperium obejmowało ponad 10 mln km2. Francja posiadała wtedy kolonie na wszystkich kontynentach za wyjątkiem Ameryki Północnej, najwięcej z nich znajdowało się w Azji i Afryce. Kolejne państwa europejskie z koloniami to Holandia i Belgia. Terytoria zamorskie tych państw miały powierzchnię około 2 mln km2. Pewną ilość kolonii posiadały także Niemcy: w Afryce, w Oceanii, odkupiły też od Hiszpanii kilka wysp, w tym Karoliny, Mariany i Wyspy Marshalla. Do europejskich państw kolonialnych stopniowo dołączały nowe: Japonia i Stany Zjednoczone. Z kolei niegdysiejszym potęgom kolonialnym, Portugalii i Hiszpanii, do końca XIX wieku udało się zachować jedynie część swoich dawnych imperiów. Portugalia zachowała zwłaszcza część posiadłości w Azji, natomiast Hiszpanii zostały tylko mniej znaczące tereny w Afryce i Ameryce Środkowej. Autor: Herbert Gnaś Bibliografia: A. Chwalba, Historia powszechna. Wiek XIX, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Kosidło, Kolonializm-konsekwencje dla Afryki, „Dzieje Najnowsze”, Rocznik XLIV, Pajewski, Historia powszechna 1871-1918, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001. Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny? Dla 91,6% czytelników artykuł okazał się być pomocny

kolonie w xix wieku mapa