Przerwy kierowców uregulowane w przepisach krajowych oraz unijnych odnoszą się zarówno do ogólnego czasu pracy, jak i samego czasu jazdy kierowcy, co nie zawsze jest zbieżne. W przypadku kierowców mających obowiązek stosowania tachografu muszą być przestrzegane zarówno przerwy w jeździe, jak i w czasie pracy. Wskazówki na temat Każdy pracodawca zobowiązany jest to prowadzenia ewidencji czasu pracy wszystkich pracowników. Jej nierzetelne prowadzenie lub całkowity brak będzie wiązał się z konsekwencjami, najczęściej jest to kara grzywny. Ewidencja musi zawierać określone w przepisach dane dotyczące pracowników. Jej celem jest m.in. prawidłowe ustalenie wysokości wynagrodzenia. Jak powinna wyglądać Ewidencję zatrudnionych kierowców przedsiębiorca ma obowiązek przechowywać przez 3 lata, natomiast własną oraz pozostałych kierowców przez okres 2 lat. Ewidencję czasu pracy można prowadzić na różne sposoby, poprzez: wydruki z tachografu i karty kierowcy, wykresówki, pliki z cyfrowego tachografu i karty kierowcy, Ewidencja czasu pracy to obowiązek każdego przedsiębiorcy wynikający z Ustawy o czasie pracy kierowców z dnia 16 kwietnia 2004 roku oraz art. 149 Kodeksu pracy. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 roku ewidencja musi zawierać dane dotyczące czasu pracy w określonych dniach, w tym także dni Nawet 2 godziny można przedłużyć czas jazdy dziennej i tygodniowej oraz ok. 2,5 godziny można przedłużyć czas pracy kierowców, którzy wracają do bazy na odpoczynek tygodniowy. Przepisy z 2020 roku wprowadziły rozszerzenie art. 12/561, który pozwala konkretnie teraz już wydłużyć czas jazdy dziennej (9/10 godzin) oraz czas jazdy . Obowiązek przechowywania dokumentów, czyli jak długo należy przechowywać dokumenty czasu pracy kierowców? Podczas kontroli inspektorzy ITD mogą sprawdzać dane z tachografów i kart kierowcy. Kary za nieprawidłowości są niezwykle wysokie: 500zł za nieokazanie wykresówki lub danych z karty albo z tachografu za jeden(!) dzień pracy kierowcy. Wystarczy, że przedsiębiorca nie będzie mógł okazać dokumentów za 5 dni, a kwota kary urośnie do Przepisy mówią, że dane z tachografu należy pobierać co 90 dni, dane z karty kierowcy – co 28 dni. Wszystkie wykresówki i pobrane dane należy przechowywać przez rok. Natomiast jeśli stanowią one ewidencję czasu pracy kierowców, okres ten wydłuża się do 3 lat. Pamiętaj, że tym danym muszą towarzyszyć dokumenty potwierdzające nieprowadzenie pojazdu i uzasadniające brak wykresówek. Co ważne, od 16 lipca br. przedsiębiorca jest zobowiązany prowadzić ewidencję czasu pracy kierowców, którzy nie są jego pracownikami, a prowadzili dla niego przewóz oraz dla siebie, jeśli właściciel sam prowadzi pojazd. Regulacja czasu pracy kierowców jest ważnym czynnikiem z punku widzenia zarówno bezpieczeństwa pracownika jak i innych uczestników ruchu drogowego. Należy pamiętać, że regulacja czasu pracy kierowcy nie dotyczy jedynie kierowców samochodów ciężarowych, ale także kierowców autobusów i autokarów. Czas pracy kierowcy nie ogranicza się jedynie do prowadzenia pojazdu. Wliczają się w niego również poniższe czynności: czynności związane ze spedycją, codzienna obsługa pojazdu i przyczep, niezbędne formalności, załadowywanie, rozładowywanie a także pełnienie nadzoru nad załadunkiem i wyładunkiem przeprowadzanym przez osoby trzecie, zabezpieczenie towaru pomoc oraz nadzór nad osobami wsiadającymi i wysiadającymi. Do czasu pracy kierowcy liczy się również czas, w którym pracownik pozostaje w gotowości na stanowisku pracy. Dotyczy to zwłaszcza czekania na wyładunek i załadunek gdy czas trwania nie był znany kierowych przed rozpoczęciem pracy. Dobowy czas jazdy Doba pracownicza jest rozumiana jako nieprzerwany okres 24 godzin, zaczynający się w chwili rozpoczęcia pracy przez kierowcę. Ustawodawca wyznaczył dzienny limit czasu jazdy kierowcy na 9 godzin. Jednak są od tego pewne wyjątki. Dwa razy w ciągu tygodnia, kierowca może wydłużyć czas. Przeczytaj również: 14 najczęstszych pytań z tematyki czasu pracy kierowców Tygodniowy czas jazdy Tygodniowego nie można liczyć dowolnie. Tydzień pracy zaczyna się o godzinie 00:00 w poniedziałek i kończy o godzinie 24:00 w niedzielę. Przez ten czas, kierowca przejedzie nie więcej niż 56 godzin. Daje to 8 godzin dziennie. Podczas planowania trasy należy pamiętać o tym, że pomiędzy zmianami kierowca zobowiązany jest poświęcić określoną ilość czasu na odpoczynek. Dwutygodniowy czas jazdy Pomimo tygodniowego limitu czasu jazdy wynoszącego 56 godzin, w dwóch następujących po sobie tygodniach kierowca może wydłużyć czas. Co za tym idzie, jeżeli w ciągu pierwszego tygodnia kierowca wykorzysta 56 godzin, w drugim tygodniu będzie mógł wyjeździć jedynie 34 godziny. Jeżeli w ciągu pierwszego tygodnia kierowca wykorzysta 45 godzin, w ciągu drugiego tygodnia wyjeździ maksymalne 45 godzin (regulowane przez dwutygodniowy czas jazdy), to w ciągu trzeciego tygodnia maksymalny czas pracy będzie również wynosił 45 godzin. Praca w załodze kilkuosobowej Praca w załodze występuje, gdy pomiędzy dziennym a tygodniowym okresem odpoczynku, lub w trakcie każdego czasu wykonywania czynności związanych z prowadzeniem pojazdu pomiędzy dwoma kolejnymi dziennymi okresami odpoczynku w pojeździe znajduje się przynajmniej dwóch kierowców w celu prowadzenia tego samego pojazdu. Przez pierwszą godzinę jazdy w załodze, obecność drugiego kierowcy nie jest obowiązkowa. Zmiana pojazdu w żaden sposób nie wpływa na czas pracy w zespole. Podczas pracy w załodze liczony jest czas pracy zarówno dla załogi jak i dla poszczególnego kierowcy. Zmiana robocza załogi kilkuosobowej może trwać maksymalnie 30 godzin. W trakcie tej zmiany, każdy kierowca może prowadzić przez 9 godzin (2 razy w tygodniu do 10 godzin), oraz mieć przynajmniej 9 godzin odpoczynku. Na skróty Szkolenie czas pracy kierowcy Zapisz się na 2-dniowe szkolenie z czasu pracy kierowców. Wybrane zagadnienia jakie będą poruszane to: Przepisy dot. czasu pracy kierowcyObsługa tachografu cyfrowegoRozliczanie i ewidencja czasu pracy kierowcówNajnowsze zmiany dot. płacy minimalnej Szkolenie Online (wideokonferencja) na żywo - 100% przez internet, bez wychodzenia z domu. Przerwy w pracy Kierowcy przysługują nie tylko odpoczynek pomiędzy zmianami, ale również przerwy w pracy. Prawo wymusza również na pracowniku poświęcenie co najmniej 45 minut na odpoczynek na każde 4,5 godziny jazdy. Nie musi być to jedna, 45 minutowa przerwa po 4,5 godzinach. Pracownik może zrobić sobie najpierw przerwę 15 minutową, a następnie 30 minutową. Z zachowaniem tej kolejności. Zgodnie z ustawą o czasie pracy kierowcy, konieczna jest przerwa po 6 godzinach pracy. Wynosi ona 30 lub 45 minut, zależnie od czasu pracy w danej dobie. Jednak, jeżeli kierowca wykorzystał omawianą wcześniej przerwę po 4,5 godzinach jazdy, nie przysługuje mu przerwa po 6 pierwszych godzinach pracy. Dobowy odpoczynek Osobną kwestią jest czas odpoczynku po pracy. Jest to czas, w którym kierowca w pełni dysponuje swoim czasem i nie ma obowiązku wykonywać jakichkolwiek czynności związanych z pracą. Dotyczy to również odbierania służbowych telefonów czy nawet umycia szyby w pojeździe. Kwestią powodującą różnice zdań jest obowiązek stosowania się do poleceń niektórych służb (np. okazanie Inspekcji Transportu Drogowego odpowiednich dokumentów) w czasie odpoczynku. Jednak w polskim prawie nie ma przepisów które zabraniają ITD kontrolowania kierowców podczas przerw czy odpoczynku. Odpoczynek dobowy występuje w dwóch wariantach: regularnym i skróconym. Standardowo, po dniu pracy kierowca musi poświęcić na odpoczynek co najmniej 11 godzin. Czyli może on wynosić np. 10 godzin. Odpoczynek regularny może być podzielony na dwie części. Pierwsza z nich trwa nie mniej niż 3 godziny, a druga 9 godzin. Tygodniowy odpoczynek Odpoczynek tygodniowy również występuje w dwóch wariantach. Odpoczynek regularny trwa nie mniej niż 45 godzin, a odpoczynek skrócony nie mniej niż następujące po sobie 24 godziny. Odpoczynek tygodniowy trwający 45 godzin przysługuje kierowcy po każdych 6 cyklach pracy. Na każde dwa tygodnie aktywności kierowcy przypadają co najmniej dwa regularne odpoczynki tygodniowe, lub jeden regularny i jeden skrócony. Wyjątek od tych reguł stanowią przepisy dyrektywy UE 2020/1054, które w życie weszły r. W myśl tych przepisów dopuszcza się do wykonania dwóch skróconych odpoczynków tygodniowych z rzędu (minimum 24-godzinnych). Odpoczynek tygodniowy może zaczynać się od odpoczynku dobowego. Przykładowo, kierowca który chce przystąpić do skróconego odpoczynku tygodniowego, odbywa najpierw 11 godzin odpoczynku dobowego, a następnie przedłuża go o 13 godzin. Tym samym odbierając razem 24 godziny skróconego odpoczynku tygodniowego. W przypadku spędzania odpoczynku tygodniowego w pojeździe, kierowca może odebrać jedynie odpoczynek skrócony. Oczywiście, jeżeli pojazd jest do tego odpowiednio przystosowany. certyfikat kompetencjiczas pracy kierowcy Od 29 maja 2022 zaczynają obowiązywać kolejne zmiany wprowadzone Ustawą o zmianie ustawy o transporcie drogowym, ustawy o czasie pracy kierowców oraz niektórych innych ustaw, o której informowaliśmy w lutym. Tym razem zmiany dotyczą obowiązku tworzenia ewidencji czasu pracy kierowców. Zmienia się treść artykułu 25 Ustawy o czasie pracy kierowców określającego na jakiej podstawie ma być stworzona ewidencja, co ma zawierać oraz jak długo powinna być przechowywana. Co powinna zawierać ewidencja czasu pracy kierowcy od Ewidencja czasu pracy obejmuje liczbę przepracowanych godzin oraz godzinę rozpoczęcia i zakończenia pracy, liczbę godzin przepracowanych w porze nocnej, liczbę godzin nadliczbowych, dni wolne od pracy z oznaczeniem tytułu ich udzielenia, liczbę godzin dyżuru oraz godzinę rozpoczęcia i zakończenia dyżuru, ze wskazaniem, czy jest to dyżur pełniony w domu, rodzaj i wymiar zwolnień od pracy, rodzaj i wymiar innych usprawiedliwionych nieobecności w pracy, wymiar nieusprawiedliwionych nieobecności w pracy… Największą nowością względem dotychczas prowadzonej ewidencji będzie konieczność wykazywania godzin rozpoczęcia oraz zakończenia dyżurów wraz z informacją czy były pełnione w domu. Dyżurami dla kierowców są najczęściej przerwy w jeździe (np. 45 minut) oraz dyspozycja w zespole. Na jakiej podstawie powinna być wykonana ewidencja czasu pracy? Kolejną zmianą jest konieczność tworzenia ewidencji z uwzględnieniem: 1) zapisów na wykresówkach; 2) wydruków danych z karty kierowcy i tachografu cyfrowego; 3) plików pobranych z karty kierowcy i tachografu cyfrowego; 4) innych dokumentów potwierdzających czas pracy i rodzaj wykonywanej czynności, lub 5) rejestrów opracowanych na podstawie dokumentów, o których mowa w pkt 1–3 Nie będzie więc można prowadzić ewidencji w formie plików źródłowych. W jaki sposób i ile czasu przechowywać ewidencję? Pracodawca prowadzi ewidencję czasu pracy w postaci papierowej lub elektronicznej. Ewidencję czasu pracy pracodawca: 1) udostępnia kierowcy na jego wniosek; 2) przechowuje przez okres 10 lat po zakończeniu okresu nią objętego. Ewidencja czasu pracy sporządzona przez firmę BRK będzie w pełni zgodna z najnowszymi wymaganiami wynikającymi z przepisów. W/w zmiany w zgodnie z art. 26d dotyczą także ewidencji czasu pracy dla kierowców niezatrudnionych przez przedsiębiorcę, lecz osobiście wykonujących na jego rzecz oraz samych przedsiębiorców. Należy jednak wziąć pod uwagę, że w tym przypadku ewidencja będzie znacznie uproszczona przez np. brak nadgodzin. Źródło: Ustawa o czasie pracy kierowców: Wszelkie prawa osobiste i majątkowe do materiału posiada CSK – przedruk bez zgody zabroniony. Podstawowym celem normowania czasu pracy kierowców jest zapewnienie szeroko rozumianego bezpieczeństwa dla kierowcy, pasażerów, innych użytkowników dróg oraz przewożonego ładunku. Nikogo nie trzeba przekonywać, że długi czas prowadzenia pojazdu negatywnie wpływa na zdolność postrzegania oraz czas reakcji kierowcy. Jednak po drugiej stronie stoi wszechobecna ekonomia – im szybszy transport, tym zazwyczaj większy dochód. Ustalenie maksymalnych norm czasu jazdy czy minimalnego odpoczynku w odniesieniu do niemal wszystkich przedsiębiorców zajmujących się transportem drogowym pozwala na zachowanie bezpieczeństwa przewozu z jednoczesnym zapewnieniem zdrowej konkurencji (te same normy dla wszystkich kierowców), co także wpływa na rentowność świadczonych usług przewozowych . W Unii Europejskiej głównym aktem normatywnym regulującym w sposób kompleksowy zasady organizacji przewozów drogowy w ujęciu organizacji czasu pracy kierowców jest Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 561/2006 z dnia 15 marca 2006 roku w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 ( U. Eu. L 102/1). Dzienny okres prowadzenia pomiędzy dwoma dziennymi okresami odpoczynku bądź pomiędzy dziennym i tygodniowym okresem odpoczynku nie może trwać dłużej niż 9 godzin, jednakże może zostać przedłużony do maksymalnie 10 godzin nie częściej niż dwa razy w tygodniu (od poniedziałku 0:00 do niedzieli 24:00). Należy pamiętać, że sam fakt przekroczenia 9 godzin jazdy (nawet o 5 czy 10 minut) już zostaje uznany za wydłużony okres prowadzenia. Chociaż norma jest dość czytelna i jej interpretacja nie powinna budzić wątpliwości, należy zwrócić uwagę na szczególne sytuacje: kierowca może po wydłużonym do 10 godzin czasie prowadzenia wykorzystać skrócony czas odpoczynku do 9 godzin, czas prowadzenia pojazdu w trakcie wjazdu / zjazdu z promu wykorzystany w trakcie odpoczynku przerwanego w celu wjazdu na prom / pociąg nie jest wliczany do dziennego czasu prowadzenia pojazdu, jeżeli kierowca wykorzystał w danym tygodniu dwa wydłużone ponad 9 godzin okresy prowadzenia pojazdu, kolejny wydłużony okres może być rozpoczęty dopiero po północy z niedzieli na poniedziałek danego tygodnia, czas prowadzenia nalicza się wyłącznie wówczas, gdy w tachografie pojawia się ikona „kierownicy”; w przypadku wykorzystania tzw. reguły 1 minuty (w tachografach od 2009 roku) czas podjazdu do 29 sekund w danej minucie nie zalicza się do czasu prowadzenia pojazdu. Należy zwrócić uwagę, że w definicji dziennego okresu prowadzenia nie nawiązano do pojęcia „doby”. Jest to szczególna cecha zasad planowania okresów aktywności kierowców, gdzie zamiast doby uwzględnia się zmianę roboczą (chociaż definicji zmiany roboczej nie zawarto w rozporządzeniu). Ta różnica znacząco wpływa na zasady planowania czasu jazdy kierowców, gdyż pozwala to na rozpoczęcie dwóch zmian roboczych w ciągu tej samej dobie zegarowej. Przekroczenie maksymalnego dozwolonego dziennego czasu prowadzenia, w myśl ustawy o transporcie drogowym, jest sankcjonowane karą pieniężną w wysokości: Rozporządzenie 561/2006 nie wskazuje, jak długo kierowca może prowadzić w ciągu doby 24 godzinnej. Rozpoczęcie (prawidłowego) odpoczynku dziennego kończy okres prowadzenia, zaś kolejny rozpoczyna się po zakończeniu tego odpoczynku. Teoretycznie kierowca w ciągu doby może prowadzić zatem dłużej, niż wskazane wyżej 9 bądź 10 godzin. Kierowca pomiędzy dwoma kolejnymi okresami odpoczynku tygodniowego może wykorzystać maksymalnie 6 okresów 24 godzinnych na realizację zadań przewozowych; przykładowo, kierowca rozpoczynając w danym tygodniu pracę w poniedziałek o godzinie 9:00, musi rozpocząć kolejny odpoczynek tygodniowy najpóźniej w niedzielę o godzinie 9:00 (analogicznie rozpoczynając pracę we wtorek o 12:00, musi rozpocząć kolejny okres tygodniowego odpoczynku o 12:00 w kolejny poniedziałek itd.). Inaczej ujmując, okres pomiędzy dwoma kolejnymi odpoczynkami tygodniowymi nie może trwać dłużej niż 6 x 24h (może oczywiście trwać krócej). W tym okresie sześciodniowym kierowca może wykorzystać więcej, niż 6 dziennych okresów prowadzenia (może w ciągu 6 dni wykorzystać więcej zmian roboczych). Zmiana robocza kierowcy zaczyna się pierwszym zdarzeniem innym niż odpoczynek (po zakończeniu dziennego lub tygodniowego okresu odpoczynku) i kończy się następującym po niej kolejnym odpoczynkiem dziennym. Zmiana robocza kierowcy może trwać zarówno maksymalnie 24 godziny, jak i krócej; czas jej trwania zależy w głównej mierze od wykorzystanego czasu prowadzenia i innej pracy, ponieważ minimalny wymiar czasu odpoczynku dziennego jest stały. Jest kwestią oczywistą, iż kierowca może wykorzystać dłuższy okres odpoczynku dziennego, niż przewidują to przepisy. Nie oznacza to jednak, iż cały ten okres (np. 15 czy 18 godzin) musi być zawarty w tym samym okresie 24 godzinnym. Komentowane normy wprowadziły jedynie zasadę, że okres minimalny, tj. 11 bądź 9 godzinny zawarty był w tej samej dobie 24-godzinnej co wykorzystany okres jazdy, a dalsza kontynuacja odpoczynku może nastąpić po jego upływie. INACZEJ UJMUJĄC: PONIEWAŻ DOBA TRWA 24 GODZINY, ZAŚ KIEROWCA MUSI ZMIEŚCIĆ SIĘ W DOBIE Z ODPOCZYNKIEM CO NAJMNIEJ 9 GODZINNYM (skróconym), CZAS TRWANIA AKTYWNOŚCI DZIENNEJ NIE MOŻE W ŻADNYM PRZYPADKU PRZEKROCZYĆ MAKSYMALNIE 15 GODZIN (BĄDŹ 13 GODZIN W PRZYPADKU, GDY KIEROWCA KORZYSTA Z ODPOCZYNKU DZIENNEGO 11 GODZINNEGO) (wyjątki w dalszej części opracowania) Rejestracja czasu prowadzenia i odpoczynku to ważny, ale nie jedyny obowiązek kierowcy zawodowego w zakresie użytkowania tachografu. Przepisy rozporządzenia 165/2014 obligują kierowcę do udokumentowania w trakcie kontroli drogowej wszystkich aktywności z dnia bieżącego oraz z ostatnich 28 dni poprzedzające. Zatem wszystkie aktywności nie będące czasem prowadzenia czy odpoczynku, również muszą znaleźć swoje odzwierciedlenie w danych zapisanych w urządzeniu rejestrującym (lub na wykresówce w tachografie analogowym). Bardzo często spotyka się sytuacje, gdzie kierowca przed rozpoczęciem „właściwego” przewozu, samodzielnie załatwia formalności przewozowe jeżdżąc samochodem osobowym, samodzielnie dojeżdża kilkaset kilometrów do pojazdu zaparkowanego „gdzieś” w Europie czy po prostu dokonuje załadunku pojazdu. Pomimo, iż „małe” pojazdy nie są wyposażone w tachograf nie oznacza to, że okres jazdy (pracy) na nich wykonany nie musi być w odpowiedni sposób udokumentowany. To samo tyczy się procesów załadunku – kierowca powinien dokonać odpowiedniego zapisu poprzez właściwe ustawienie tachografu, bądź ręcznie na rewersie wykresówki. Kierowca powinien zapisywać jako „inną pracę” cały czas spędzony na prowadzeniu pojazdu używanego do działalności zarobkowej nieobjętego zakresem stosowania rozporządzenia 561/2006 (zwolnionych z obowiązku rejestracji czasu pracy – lista pojazdów wyłączonych w dalszej części), nawet przy świadczeniu pracy dla kilku niezależnych pracodawców. Zgodnie z art. 34 rozporządzenia 165/2014 jeżeli kierowca nie znajduje się w pojeździe i nie jest w stanie używać tachografu to okresy innej pracy, dyspozycji i odpoczynku (przerw) rejestruje się w sposób następujący: jeśli pojazd wyposażony jest w tachograf analogowy – wprowadza się na wykresówkę ręcznie, w drodze automatycznej rejestracji lub innym sposobem, czytelnie i nie brudząc wykresówki; lub jeśli pojazd wyposażony jest w tachograf cyfrowy – wprowadza się na kartę kierowcy przy użyciu urządzenia do manualnego wprowadzania danych, w jakie wyposażony jest tachograf. Powyższe oznacza to, iż kierowca rozpoczyna pracę nie tylko z momentem rozpoczęcia prowadzenia pojazdu z zainstalowanym tachografem, ale zawsze gdy wykonuje jakiekolwiek czynności związane z przewozem drogowym (myje samochód, tankuje, naprawia, załatwia „papiery”, itp.). Każdy przewóz drogowy może być realizowany zarówno przez kierowcę pojedynczego, jak i załogę wieloosobową (najczęściej dwuosobową). Korzystanie z załogi ma tyle samo wad co zalet, w związku z czym korzystanie z niej wymaga szczegółowej analizy – szczególnie ekonomicznej. Do niewątpliwych zalet korzystania z załogi należy przede wszystkim szybsza realizacja przewozu na dalekich trasach, a przez to również lepsze wykorzystanie pojazdu. Wadą takiego rozwiązania są często konflikty między kierowcami oraz oczywiście zwiększony koszt siły roboczej (które mogą być niwelowane intensywniejszym wykorzystaniem pojazdu, a więc realizacji w określonym czasie większej ilości przewozów). Bardzo często sami kierowcy są przeciwni pracy w załodze dwuosobowej – przebywanie z jedną osobą przez kilka dni czy tygodni w kabinie rodzi często konflikty i czyni pracę wiele bardziej męczącą, niż w przypadku kierowcy podróżującego samodzielnie. Dla kierowców w załodze zastosowanie mają inne zasady organizacji pracy, jak w przypadku kierowców wykonujących przewozy samodzielnie. Maksymalny czas trwania zmiany roboczej załogi dwuosobowej może trwać 30 godzin. W tej 30 godzinnej zmianie obaj kierowcy mogą wykorzystać po 9 godzin prowadzenia (2 x w tygodniu 10), a ponadto co najmniej 9 godzin odpoczynku. DEFINICJA ZAŁOGI: „załoga kilkuosobowa” oznacza sytuację, w której w trakcie każdego okresu prowadzenia pojazdu pomiędzy dwoma kolejnymi dziennymi okresami odpoczynku, lub pomiędzy dziennym okresem odpoczynku a tygodniowym okresem odpoczynku, w pojeździe przebywa co najmniej dwóch kierowców w celu prowadzenia pojazdu. Przez pierwszą godzinę obsady kilkuosobowej obecność innego kierowcy lub kierowców jest fakultatywna, ale przez pozostałą część tego okresu jest obowiązkowa. Z załogą zatem mamy do czynienia wyłącznie wówczas, gdy dwóch kierowców przez cały okres przewozu znajduje się w pojeździe („cały okres przewozu” należy tutaj rozumieć jako pojedynczą zmianę roboczą – czyli od odpoczynku do odpoczynku). Wyjątkiem od powyższej sytuacji jest moment rozpoczęcia przewozu, gdzie w pojeździe może być obecny tylko jeden kierowca, zaś drugi musi dołączyć w czasie maksymalnie godziny. Nie oznacza to jednak, że w przypadku, gdy drugi kierowca dołącza po upływie godziny od rozpoczęcia przewozu, automatycznie popełnia naruszenie. Należy wówczas tylko uwzględnić, że z punktu widzenia przepisów rozporządzenia 561/2006 obu kierowców w tym przypadku traktuje się jako podróżujących samodzielnie, a nie w załodze (czyli obowiązuje ich zmiana robocza maksymalnie 24 h a nie 30 h, jak w załodze). Dopiero po kolejnym odpoczynku, gdy już dwóch kierowców znajduje się w pojeździe, można wykorzystać okresy aktywności adekwatne do zmiany roboczej załogi (czyli 30 godzin). * – UWAGA! W załodze nie ma obowiązku korzystania z przerw 45 minutowych na postoju. W poprzednich punktach skupiono się głównie na czasie jazdy, czyli fizycznej obecności kierowcy za kierownicą pojazdu. Faktycznie, kontrole drogowe i planowanie okresów aktywności w ujęciu rozporządzenia 561/2006 bardziej dotyczy czasu jazdy, niż ogólnego czasu pracy. Często słychać opinie, że maksymalny czas pracy kierowcy może trwać 15 godzin na dobę. Powyższe twierdzenie jest niestety tylko zbytnim uproszczeniem zasady wykorzystania odpoczynku dziennego – skoro doba zegarowa trwa 24 godziny, zaś w każdej dobie kierowca musi wykorzystać dzienny odpoczynek (trwający co najmniej 9 godzin), to z prostego zadania matematycznego pozostaje do dyspozycji kierowcy 15 godzin na inne niż odpoczynek aktywności. Należy jednak pamiętać, że odnośnie pracy kierowcy nie tylko stosujemy rozporządzenie 561/2006, ale również inne akty prawne, w szczególności ustawę o czasie pracy kierowców oraz Kodeks Pracy. Te ostatnie jako normę pozwalają przyjąć 8 bądź 10 godzin pracy na dobę, zaś pozostałe godziny traktowane powinny być jako praca w nadgodzinach. Ponieważ te ostatnie kwestie podlegają kontroli wyłącznie Państwowej Inspekcji Pracy, priorytetem większości kierowców jest jednak głównie przestrzeganie norm rozporządzenia 561/2006, których naruszenie powoduje bardzo poważne konsekwencje finansowe i to w niemal wszystkich krajach Europy. W rozporządzeniu 561/2006 wprowadzono bezpośrednie ograniczenie związane nie tylko z czasem jazdy, ale także pracy – Maksymalny tygodniowy czas prowadzenia nie może przekroczyć 56 godzin jazdy z zastrzeżeniem, że musi to się zawierać w maksymalnie 60 godzinach pracy . Poważnym błędem jest traktowanie zakończenia tygodniowego odpoczynku jednoznacznie z zakończeniem tygodnia. Tymczasem mogą być to dwa zupełnie odrębne okresy. Tydzień jest okresem „sztywnym”, trwającym od poniedziałku (godzina 0:00) do niedzieli (godzina 24:00). Maksymalny sześciodniowy okres pracy rozliczany jest zaś od zakończenia jednego okresu odpoczynku tygodniowego do rozpoczęcia kolejnego. DWUTYGODNIOWY CZAS JAZDY Ograniczenie tygodniowego czasu jazdy do 56 godzin wcale nie gwarantuje, że kierowca będzie właściwie wypoczęty – zbyt częste wykorzystywanie maksymalnych norm prowadzenia (bądź nagminne wykorzystywanie wyłącznie minimalnych norm wypoczynków), choć dozwolonych, w krótkim czasie doprowadzi do wyczerpania fizycznego kierowcy i obniżenia jego zdolności do bezpiecznej jazdy. Komisja europejska tworząc przepisy rozporządzenia 561/2006 również dostrzegła ten problem i wprowadziła ograniczenie dwutygodniowego czasu jazdy do 90 godzin. Powyższe oznacza, że jeżeli w pierwszym tygodniu kierowca wykorzysta maksymalną dozwoloną ilość czasu prowadzenia pojazdu (56 h), w kolejnym tygodniu okres ten musi zostać ograniczony wyłącznie do maksymalnie 34 godzin (90h – 56h). Należy pamiętać, że rozliczeniu podlega każdy kolejny okres dwutygodniowy, rozliczany cotygodniowo (czyli rozliczamy sumę pierwszego tygodnia z drugim, drugiego z trzecim, trzeciego z czwartym itd.). Ograniczenie to dotyczy wyłącznie czasu jazdy, i nie ogranicza maksymalnego czasu pracy. PRZERWY W JEŹDZIE CIĄGŁEJ Zgodnie z art. 7 rozporządzenia 561/2006 kierowca jest zobowiązany do skorzystania z minimalnego okresu 45 minutowej przerwy po maksymalnie 4,5 godzinnym okresie prowadzenia pojazdu. Normy te należy traktować bardzo rozważnie i odpowiednio wcześnie szukać parkingu do wykorzystania wskazanej przerwy, gdyż organy kontrolne bardzo rygorystycznie podchodzą do przekroczeń dozwolonych okresów prowadzenia. Aby uniknąć ryzyka przekroczenia powyższej normy poleca się poszukiwanie odpowiedniego miejsca już 30 minut przed planowanym postojem, zaś w przypadku dużego nasilenia ruchu nawet jedną godzinę. Kierowca nie ma obowiązku wykorzystania przerwy w trakcie jednego postoju – może podzielić przerwę na dwa okresy z zastrzeżeniem, iż pierwszy musi trwać co najmniej 15 minut, zaś drugi co najmniej 30 minut (ważna jest kolejność!). Podzielona przerwa powinna zostać tak zaplanowana, by końcowy jej odcinek (30 minut) kończył także maksymalnie 4,5 godzinny okres prowadzenia pojazdu. Kierowcy realizujący przewozy drogowe wielokrotnie zgłaszają swoim przełożonym, że znalezienie w Niemczech czy Francji odpowiedniego miejsca postoju na wykorzystanie przerwy bądź odpoczynku dziennego jest bardzo utrudnione. W szczególności w okresach „weekendowych” bądź przed świętami państwowymi zagęszczenie pojazdów na parkingach jest tak duże, że niekiedy samochody osobowe mają problem z zaparkowaniem. W wyniku powyższego kierowcy niekiedy zmuszeni są do przekraczania okresów jazdy ciągłej (bądź dziennej) w celu dojazdu do wolnego parkingu. Jednak dla wielu kierowców jest czymś niezrozumiałym, że organy kontrolne mimo wszystko nakładają kary pieniężne, nie zwracając uwagi na protesty i tłumaczenia szofera. Czy rzeczywiście każde przekroczenie norm prowadzenia będzie kończyło się nałożeniem kary? Niekoniecznie, ale niestety trzeba zrozumieć sens przepisów określających normy prowadzenia: kierowca „może” jechać maksymalnie 4,5 godziny bez przerwy, lecz nie „musi”. W żargonie służb kontrolnych nazywa się to jazdą „na stoper”, czyli co do minuty. Kierowcy korzystający z maksymalnych okresów prowadzenia oraz wyliczający przerwy bądź odpoczynki „na styk” są niestety najbardziej narażeni na ewentualne kary pieniężne – ryzyko popełnienia kilkuminutowego błędu jest w tym przypadku najwyższe. ODPOCZYNKI DZIENNE Kolejny obowiązek zawarty w rozporządzeniu 561/2006 dotyczy konieczności codziennego korzystania przez kierowcę z dłuższego odpoczynku, zwanego odpoczynkiem dziennym (potocznie zwany również dobowym). W odróżnieniu od przepisów krajowych (zawartych np. w ustawie o czasie pracy kierowców czy Kodeksie Pracy) okresy odpoczynku dziennego mogą być wykorzystane na trzy różne sposoby: jako odpoczynek regularny 11 godzinny (odpoczynek standardowy – pełny), jako odpoczynek regularny odebrany w dwóch częściach, gdzie pierwszy z nich powinien trwać co najmniej 3 godziny, zaś drugi co najmniej 9 godzin (odpoczynek dzielony – pełny). jako odpoczynek skrócony co najmniej 9 godzinny z zastrzeżeniem, iż pomiędzy dwoma odpoczynkami tygodniowymi kierowca może wykorzystać maksymalnie 3 takie odpoczynki (odpoczynek skrócony). Bardzo ważnym jest warunek „nieprzerywalności” odpoczynku dziennego. Kierowcy często bagatelizują krótkie podjazdy w trakcie trwania odpoczynku dziennego, np. w celu umożliwienia załadunku bądź rozładunku, w celu ustąpienia miejsca na parkingu, zatankowania pojazdu itp.). Przepisy jednak wskazują wyraźnie, iż odpoczynkiem nazywa się nieprzerwany okres 11 lub 9 godzin, którym kierowca może swobodnie dysponować. Inaczej rzecz ujmując każde przerwanie odpoczynku powoduje jego zakończenie. Odpoczynek dzienny może być wykorzystany w pojeździe wyłącznie wówczas, gdy pojazd jest wyposażony w odpowiednie (fabryczne lub inne, homologowane) miejsce do spania. Jeśli pojazd takiego nie posiada, odpoczynek powinien być spędzony wyłącznie poza pojazdem. Należy o tym pamiętać planując okresy jazdy i odpoczynku kierowcy w szczególności na trasach o ubogiej infrastrukturze hotelowej. Jak już wcześniej wspomniano kierowca może podzielić odpoczynek na dwie części, składające się z okresów co najmniej z 3 i 9-ciu godzin. W każdym z obu odcinków kierowca powinien mieć swobodę w decydowaniu o sposobie spędzania tego czasu (nie może być do dyspozycji pracodawcy) – nie można w trakcie odpoczynku (także krótszego, 3 godzinnego) wykonywać czynności pracowniczych (załadunku, sprzedaży biletów w przewozie osób, mycia pojazdu, tankowania). Również w trakcie pierwszego z odpoczynków (krótszego 3 godzinnego) kierowca powinien mieć do dyspozycji miejsce do spania. Obie części odpoczynku łącznie z dziennym okresem jazdy i pracy również powinny zmieścić się w ciągu maksymalnie 24 godzin. W załodze dwuosobowej (lub wieloosobowej) obowiązuje inna zasada planowania odpoczynków dziennych. Powinien on trwać co najmniej 9 godzin i musi się „zmieścić” w okresie maksymalnie 30 godzin od momentu zakończenia poprzedniego okresu odpoczynku dziennego bądź tygodniowego (czyli zmiana robocza może trwać maksymalnie 30 godzin, a nie 24 jak w przypadku kierowcy pojedynczego). W przypadku organizowania odpoczynku załogi należy pamiętać o treści definicji „załogi”, że nie zawsze obecność dwóch kierowców w pojeździe skutkuje przedłużoną 30-godzinną zmianą roboczą. Jak wcześniej wspomniano, w załodze dwuosobowej obaj kierowcy muszą być w pojeździe przez cały okres przewozu (tj. w danej zmianie roboczej) lub, alternatywnie, drugi z kierowców może dołączyć do pierwszego kierowcy maksymalnie do godziny od momentu rozpoczęcia przewozu. Oznacza to, że jeśli drugi kierowca dołącza do pierwszego po np. 3 godzinach od rozpoczęcia przewozu to, pomimo że dwóch kierowców jest obecnych w pojeździe, nie mamy do czynienia z załogą dwuosobową. ODPOCZYNKI TYGODNIOWE Ostatnią normą czasową, którą należy uwzględnić w planowaniu pracy kierowcy jest odpoczynek tygodniowy. Kierowca może wykorzystać ten odpoczynek na dwa sposoby: jako regularny tygodniowy okres odpoczynku – odpoczynek trwający co najmniej 45 godzin, jako skrócony tygodniowy okres odpoczynku – odpoczynek trwający krócej niż 45 godziny, który można, na warunkach ustalonych w art. 8 ust. 6 rozporządzenia 561/2006, skrócić do nie mniej niż 24 kolejnych godzin W każdym dwutygodniowym okresie aktywności kierowca powinien wykorzystać dwa pełne odpoczynki regularne, bądź co najmniej jeden odpoczynek regularny (co najmniej 45h) i jeden skrócony (oczywiście tych odpoczynków może być więcej). Zaległość (rekompensata za okres niewykorzystany) kierowca musi wykorzystać jednorazowo (w całości) przed upływem trzeciego tygodnia po którym nastąpiło skrócenie. Rekompensata powinna być wykorzystana łącznie z innym, co najmniej dziewięciogodzinnym okresem odpoczynku. Inaczej mówiąc, zaległego odpoczynku nie można odbierać „w częściach”. W pojeździe można wykorzystać wyłącznie skrócony odpoczynek tygodniowy, jednak pod warunkiem, że pojazd posiada odpowiednie miejsce do spania. Pełne odpoczynki tygodniowe (powyżej 45 godzin) powinny być spędzane poza pojazdem. WYJĄTEK W ZAKRESIE ODPOCZYNKU TYGODNIOWEGO W dniu 4 czerwca 2010 roku wszedł w życie nowy przepis odnośnie zasad korzystania z odpoczynków tygodniowych niektórych kierowców autobusów. Jak wynika z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1073/2009 kierowca wykonujący pojedynczą usługę okazjonalną w międzynarodowym przewozie osób może odłożyć tygodniowy okres wypoczynku o maksimum 12 kolejnych okresów dwudziestoczterogodzinnych po poprzednim regularnym tygodniowym okresie odpoczynku. Jednakże aby skorzystać z tego wyjątku przewoźnik winien przestrzegać poniższych warunków: a) usługa trwa co najmniej 24 kolejne godziny w państwie członkowskim lub państwie trzecim, do którego zastosowania ma niniejsze rozporządzenie, innym niż państwo, w którym rozpoczęło się świadczenie usługi; b) po skorzystaniu z odstępstwa kierowca korzysta z: dwóch regularnych tygodniowych okresów odpoczynku; albo jednego regularnego tygodniowego okresu odpoczynku i jednego skróconego tygodniowego okresu odpoczynku trwającego co najmniej 24 godziny. Skrócenie jest jednak rekompensowane równoważnym okresem odpoczynku wykorzystywanym jednorazowo przed końcem trzeciego tygodnia po zakończeniu okresu odstępstwa; c) po dniu 1 stycznia 2014 r., jeżeli pojazd jest wyposażony w urządzenie rejestrujące, zgodnie z wymogami załącznika IB do rozporządzenia (EWG) nr 3821/85 (tachograf cyfrowy); oraz d) po dniu 1 stycznia 2014 r., w przypadku prowadzenia pojazdu w godzinach od do pojazd obsługuje kilku kierowców lub okres pojedynczy prowadzenia pojazdu zostaje skrócony z czterech i pół do trzech godzin. Właściwe rozliczanie czasu pracy kierowców stanowi jeden z najważniejszych elementów działalności firmy transportowej. Do prowadzenia ewidencji w tym zakresie wykorzystywane są nowoczesne systemy monitoringu pozwalające na dokonywanie zdalnych odczytów. Dane pobrane z tych systemów stanowią istotną dokumentację i muszą być właściwie zaksięgowane i przechowywane. Dlaczego należy prowadzić ewidencję czasu pracy kierowcy? Prowadzenie ewidencji czasu pracy kierowcy jest wymagane przez aktualnie obowiązujące prawo. Aktem prawnym zawierającym wszelkie regulacje w tym zakresie w krajach Unii Europejskiej jest rozporządzenie 561/2006/WE z dnia 15 marca 2006 roku. Przepisy zawarte w rozporządzeniu w sposób jasny określają maksymalny możliwy czas prowadzenia pojazdu przez kierowcę wraz z minimalnymi okresami odpoczynku, narzucając przy tym obowiązek prowadzenia ewidencji. Wprowadzenie rozporządzenia miało na celu poprawę bezpieczeństwa na drogach i polepszenie warunków pracy zawodowych kierowców. Właściwie prowadzona ewidencja czasu pracy kierowców umożliwia również transparentne stosunki między pracodawcą a pracownikiem, pozwalając unikać nieporozumień w kwestii stawek godzinowych oraz ostatecznej wypłaty za wykonaną pracę. W jaki sposób należy prowadzić ewidencję czasu pracy kierowcy? Zgodnie z przepisami zawartymi w obowiązującym rozporządzeniu czas pracy kierowców musi być mierzony przy pomocy tachografu cyfrowego. Urządzenie to umożliwia przeprowadzenie ewidencji w formie wykresów, które mogą być przechowywane w postaci wydruków bądź plików cyfrowych zapisywanych w pamięci urządzenia lub na karcie kierowcy stanowiącej jego prywatny profil pracowniczy. Dane z tachografów cyfrowych dają możliwość monitorowania między innymi: czasu jazdy przerw wykonywanych w trakcie jazdy innej pracy wykonywanej przez kierowcę stanu licznika w momencie rozpoczęcia i zakończenia jazdy czynności podejmowanych przez kierowców w czasie jazdy w załodze Dzięki tym i innym informacjom zawartym w ewidencji na temat czasu pracy kierowców firma transportowa może w trakcie kontroli sprawowanej przez odpowiednie organy wykazać, że prowadzi usługi przewozowe zgodnie z obowiązującym prawem. W wypadku braku tachografu bądź niewłaściwym z niego korzystaniu skutkującym niepełną ewidencją, firma przewozowa oraz kierowca mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności prawnej. Za brak tachografu cyfrowego w pojeździe grozi kara grzywny w wysokości 3 tysięcy złotych. Przechowywanie ewidencji czasu pracy kierowcy Pracodawca zatrudniający kierowcę jest zobowiązany do prowadzenia, księgowania i przechowywania ewidencji czasu pracy kierowcy w sposób regulowany odpowiednimi przepisami. Zgodnie z obowiązującym prawem okres przechowywania ewidencji czasu pracy kierowców wynosi: 3 lata po zakończeniu stosunku pracy określonego umową w wypadku kierowców będących pracownikami firmy przewozowej zatrudnionymi na mocy umowy o pracę 2 lata po zakończeniu stosunku pracy określonego umową w wypadku kierowców samozatrudnionych oraz zatrudnionych na podstawie umowy cywilnoprawnej W związku z tym, że okres przechowywania ewidencji naliczany jest od zakończenia objętego nią okresu, konieczne jest dokładne określenie tego terminu. Większość ewidencji prowadzonej przy pomocy tachografu cyfrowego przybiera formę miesięczną. Znaczy to tyle, że wymagany w ustawie okres przechowywania ewidencji czasu pracy kierowcy będzie liczony od końca każdego miesiąca kalendarzowego. Zasada ta obowiązuje również w wypadku ewidencji prowadzonej na podstawie dokumentów innych niż wydruk z tachografu cyfrowego. Jakie formy może przybierać ewidencja czasu pracy kierowców? Ustawa określa także w sposób szczegółowy formę, jaką może przybierać ewidencja. Dopuszczalne są następujące dokumenty: zapisy na wykresówkach wydruki danych z karty kierowcy i tachografu cyfrowego pliki elektroniczne pobrane z karty kierowcy i tachografu cyfrowego inne dokumenty potwierdzające czas pracy kierowcy i rodzaj wykonywanych przez niego czynności czynności rejestr opracowany na podstawie wyżej wymienionych dokumentów Warto zaznaczyć, że wszystkie dane z tachografu i karty kierowcy bądź wykresówki muszą być przechowywane przez minimum 12 miesięcy od daty zapisu. Czas przechowywania ulega wydłużeniu do 2 lub 3 lat w zależności od stosunku pracy kierowcy w sytuacji, gdy dane te zyskują walor ewidencji. Przechowywana ewidencja czasu pracy kierowcy powinna zostać wydana przez firmę transportową i przedstawiona na potrzeby odpowiednich organów pełniących funkcje kontrolne oraz na wniosek kierowcy, którego pracy dotyczy.

ewidencja czasu pracy kierowcy jak długo przechowywać